Enkele feiten, 18-01-2017

Het plan om binnendoor naar de Med (Middellandse zee) te varen is geslaagd! We zijn op zondag 09-10-2016 vanuit Cuijk vertrokken en kwamen op zaterdag 14-01-2017 in Port Saint Louis aan. Dat zijn 97 dagen onderweg, waarvan we er op 54 ook daadwerkelijk gevaren hebben. Iets meer dan de helft dus. Onze bedoeling was om via de Maas af te zakken naar het zuiden. We kwamen er in Huy (België) achter dat de Maas bij Givet (net over de grens in Frankrijk) wegens werkzaamheden was gesloten tot half november. We besloten toen om een omleidingsroute te varen. Bij Namur over de Sambre, door Charleroi naar Péronne  (in het westen van België) om daar via de Haut-Escaut Frankrijk binnen te varen en over onder andere het Canal de St Quentin naar Berry au Bac, waar we weer op onze oorspronkelijke route uit kwamen. Deze omleiding heeft ons uiteindelijk 125 extra kilometers varen gekost. Anders hadden we 3 weken stil gelegen bij Givet. En nu hebben we de machtige botenlift van Strépy-Thieu met 70 meter verval meegemaakt. We zagen de uiterst vervuilde Sambre met de vieze industriestad Charleroi, maar ook het mooie Canal de St Quentin met zijn vele zelfbediende sluisjes en 5,5 kilometer lange tunnel waar we doorheen getrokken werden. Het natuurschoon in herfstkleuren en nostalgisch oude, bijna leegstaande Franse dorpjes. Het was zeker de moeite waard om deze route te varen.

De motor heeft het hele traject maximaal 2000 toeren per minuut gedraaid en dat was op de kanaaltjes ongeveer 5 knopen per uur en op de grotere en diepere rivieren 6 knopen per uur. In de vaarwereld gebruiken we knopen (5 knopen (kts) is 9,3 kilometer per uur) en Nautische mijlen (1 Nm is 1,8 kilometer). Het totaal brandstofverbruik van onze reis was 386,5 liter, dit is gemiddeld 1 liter diesel op 3,9 kilometer. In vaartermen spreekt men van liters per uur en dan gebruikte onze HM 1,7 liter per uur bij een cruise snelheid van 6 kts.

Gedurende de reis zijn we van 22 meter NAP (Cuijk) naar ongeveer 400 meter hoogte bij Langres (Fr) gevaren met behulp van 200 sluizen en weer naar zeeniveau (Port St. Louis) gedaald met behulp van ongeveer 57 sluizen. Daarbij zijn we ook nog door 5 tunnels gevaren.

34 overnachtingen hebben we betaald. Omdat we buiten het seizoen reisden waren vele jachthavens gesloten en konden we er gratis liggen, vaak met gebruik van elektriciteit. Of ze hanteerden een laagtarief.  We betaalden tussen de €7 en €19 per nacht. Water was iets lastiger te verkrijgen. Omdat we buiten het seizoen voeren, waren vele watertappunten afgesloten en op andere openbare plaatsen was het water afgesloten wegens bevriezingsgevaar. Bij de grotere sluizen is meestal water te verkrijgen, maar hiervoor moet je voor het schutten de sluismeester toestemming vragen. Ook de tankstations langs het water zijn vaker gesloten, maar met een jerrycan op de fiets naar een benzinestation in het dorp had ook wel iets.

Het varen over de Franse kanalen met alle sluisjes is niet gratis. Wij betaalden 131 euro per maand om van alle Franse waterkunstwerken gebruik te mogen maken. Dat is inclusief een afstandsbediening om zelf meer dan 200 sluisjes te bedienen, een elektrische sleepboot die ons door een tunnel heeft getrokken, een medewerker van de VNF (Franse Rijkswaterstaat) die ons 2 dagen vergezelde om 18 handbediende sluisjes te bedienen, bruggen die automatisch voor ons open gingen en ongeveer 20 grote beroepsscheepvaartsluizen met een verval van 10 tot 23 meter, (waar we vaak alleen in lagen).

Pech hebben we ook gehad.
Overal staat vermeld dat meerdere Franse kanalen slechts 1,80 meter diep zijn. Ook zou er weinig onderhoud aan de breedte en diepte van de kanalen worden gepleegd. Zodra we het eerste kanaal opdraaiden, liepen we al vast. Wij hebben een diepgang van 1,75 cm en dachten dat hier ons avontuur al zou ophouden. Gelukkig was het een verzanding in de binnenbocht van het kanaal en raakten we snel weer los. Langs de kanten en bij meerdere aanlegplaatsen was het inderdaad te ondiep voor ons, maar door zeer goed onze dieptemeter in de gaten te houden zijn we uiteindelijk slechts enkele keren in de blubber vast komen te zitten en 2 keer hard tegen een rotsbodem gevaren. De diepte is echt vaak slechts 1,80 meter en we voelden dus regelmatig de bodem van de kiel door de blubber gaan of over de hardere bodem schuren.

Eenmaal is de aandrijfas van de keerkoppeling losgeraakt tijdens het varen. Gelukkig was er geen gevaar in de buurt en geen schade en na ¾ uur sleutelen konden we onze reis vervolgen.

Nadat we 3 nachten in Huy aan de Maaskade hadden gelegen was een landvast dusdanig doorgesleten dat ik de lijn 2 meter heb moeten inkorten.

In Charleroi kon ik bij het uitvaren van een sluis niet meteen van de sluismuur wegkomen en bewoog er een stootwil omhoog, zodat de HM aan de nieuw gelakte zijkant een schaafwondje opliep. Gelukkig niet tot op het staal, dus bleef de schade beperkt.

In de jachthaven van Auxonne is de verloop-eurostekker in het water gevallen en gezonken. Helaas verdronken maar gelukkig hadden we nog een reserve.

Eenmaal hadden we bijna een kokende motor maar gelukkig hadden we het op tijd in de gaten. De aanvoerleiding van het koelwater was verstopt geraakt door de grote herfstbladeren soep in het water. Na een grondige reinigingsbeurt (uitblazen van de koelwaterleiding van de wierpot naar huiddoorvoer) wat 1 uur vertraging op leverde, konden we weer verder. Het reinigen van de wierpot zat al in mijn dagelijkse onderhoudsronde en moest soms zelfs meerdere keren per dag geleegd worden.

Tijdens onze allerlaatste schutting in de sluis bij Port Saint Louis ging het aanleggen niet zoals het hoort. Met een stormachtige mistral-wind met windstoten tot 90 kilometer per uur (windkracht 10) die met rondcirkelende vlagen door de sluis gierde, en een flinke stroming van achter, slechts 3 aanlegmogelijkheden in de bak, ging het aanleggen in de bak niet meteen goed. De HM lag met 1 lijn al vast en bewoog zich dwars in de sluis, waar we minuten lang bezig waren om tegen al dat natuurgeweld in de boot fatsoenlijk langs de kade te krijgen.

Meevallers/tegenvallers? Hoogtepunten?
In het najaar werden de nachten kouder en het weer vochtiger. De natuur werd wel steeds mooier in de herfst.

De beroepsvaart was op de Maas tussen Cuijk en Maastricht het drukst, gemiddeld 75 tot 100 vrachtschepen per dag. Op de Franse kanalen kwamen we slechts een enkele péniche (spits, klein vrachtschip) per dag tegen. Op de Saône en Rhône passeerden er per dag misschien 4 of 5 grote vrachtschepen. Veel golven produceren ze niet, in ieder geval hebben wij met ons zeiljacht er weinig hinder van ondervonden.
Over het algemeen spreken de Fransen geen tot weinig andere talen, wat door de marifoon communiceren wel eens vervelend en lastig maakt.

Varen over de Franse kanalen is nog relaxter dan ik me had voorgesteld, mede door het seizoen. Er waren dagen bij dat we geen andere boot of persoon tegen kwamen. De aanlegplaatsen waren leeg, overal genoeg plaats om aan te leggen, geen wachttijden bij de sluisjes. Maar door het seizoen dus ook geen andere watersporters waar je even een praatje mee kunt maken.

Bijna dagelijks was er wel een sluisje kapot. Soms ging de deur niet open als we ervoor of erin lagen en soms ging het schutten niet. Of de deur ging niet ver genoeg open omdat er teveel herfstbladeren de sluisdeur blokkeerden. Dan belden we de VNF op en dan kwam er een monteur, vaak binnen enkele minuten al. Alsof ze achter een boom stonden te wachten in hun witte autootje.

We moesten onze weekplanning vaak bijstellen. De weersomstandigheden, niet te passeren péniches, kapotte sluisjes, jachthavens te ondiep of gesloten, etc.; een tijdsplanning maken bleek eigenlijk niet te doen. Dus ‘s ochtends maar gewoon vertrekken en zien waar je eindigt.

Het was vrij moeilijk om echt goede informatie te vinden over het hele traject. De Fransen gebruiken meerdere benamingen voor de kanalen. Onze Navionics digitale waterkaart dekt wel het hele reisgebied maar is inlandig zeer karig met informatie verstrekken. Navionics is vooral goed met zeekaarten. Je kunt papieren waterkaarten kopen (Fluviacarte). Je moet er voor het hele traject veel aanschaffen omdat iedere kaart maar een klein gebied bestrijkt. Dat kost dus aardig wat geld. Wij hebben er 1 gekocht en kwamen toen tot de conclusie dat we best zonder konden.
Op internet kun je ook veel vinden, maar door de verschillende benamingen is het lastig zoeken en veel is alleen maar in het Frans te vinden. Wij hebben veel baat gehad bij de Vaarwijzer Franse binnenwateren, website VNF (Franse Rijkswaterstaat) en de pilot Inland Waterways by Sailboat (e-pilots.net), geschreven door Tim Bijkerk en Evelien Maas.

Conclusie
Wij hebben van elke kilometer genoten. Het was een geweldig avontuur, zeer de moeite waard en heerlijk relaxed.